Kỳ 2: Những trường đào tạo luật nổi tiếng thế giới

Tờ Telegraph của Anh mới đây đã đưa ra Danh sách 10 trường đại học đào tạo ngành luật tốt nhất.

Trong đó, trường Luật của Đại học Harvard – nơi Tổng thống Mỹ Barack Obama từng theo học nằm trong top đầu của bảng xếp hạng QS World University Rankings 2011/2012. 

9/10 trường trong danh sách này đến từ Mỹ và Anh Quốc. Đây có thể là gợi ý hữu ích cho các sinh viên ngành luật của Việt Nam có dự định du học nước ngoài.

10 trường đại học đào tạo ngành luật hàng đầu thế giới

1.        ĐH Havard, Mỹ

2.        ĐH Oxford, Anh

3.        ĐH Cambridge, Anh

4.        ĐH Yale, Mỹ

5.        ĐH Stanford, Mỹ

6.        ĐH California, Berkeley, Mỹ

7.        ĐH kinh tế, chính trị Luân Đôn (LSE), Anh

8.        ĐH Columbia, Mỹ

9.        ĐH Melbourne, Úc

10.    ĐH New York, Mỹ

I. Tại Anh quốc:

Có nhiều con đường để trở thành luật sư tại Anh đối với SV quốc tế. Nếu các bạn có ý định học lấy bằng cử nhân luật tại Anh thì bạn nên chuẩn bị cho mình càng sớm càng tốt. Những lộ trình thích hợp nhất với bạn là:

Hết lớp 10	Chương trình A level 2 năm	Chương trình Cử nhân Luật (LLB) 3 năm
Tốt nghiệp ĐH chuyên ngành Luật		Chương trình Thạc sỹ Luật (LLM) 1 năm

Tiếp đó, để được cấp chứng chỉ hành nghề tại Anh, bạn cần một năm (chương trình toàn thời gian) hoặc 2 năm (chương trình bán thời gian) để trải qua khóa đào tạo hành nghề Luật sư và 2 năm tập sự tại văn phòng luật sư hoặc công ty luật. Vậy với chọn lựa học ĐH Luật tại VN trước khi đi Anh, bạn có thể tiết kiệm được đáng kể thời gian và tài chính cho bản thân và gia đình vì chỉ cần một năm để có thêm bằng sau ĐH Luật của Anh.

Tuy nhiên, nếu muốn vững vàng về kiến thức và kỹ năng để làm việc, bạn nên đầu tư thêm để trải qua khóa đào tạo hành nghề luật sư. "Thay vì học định nghĩa hợp đồng là gì như chương trình ĐH, thì ở đây SV phải học cách soạn thảo các hợp đồng, ngồi vào bàn học cách tư vấn cho khách hàng. Sự khác biệt còn ở ngay cách ngồi học, nếu trước đó là ngồi chung lớp, chung tổ với bạn bè, thì nay chỉ chung nhóm từ 4 - 5 người, thậm chí là một thầy một trò", Chị Nguyễn Thị Kim Loan - cựu SV trường The College of Law (London) cho biết.

Không chỉ học luật, nội dung khóa học tập trung đào tạo cách hành nghề chuyên nghiệp của luật sư như cách phân tích vấn đề pháp lý, các kỹ năng cần thiết khi một luật sư hành nghề như nghe, nói, soạn thảo, tư vấn, viết thư, thậm chí cả cách bắt tay, phỏng vấn... với khách hàng. Những bài tập tình huống cũng đặc biệt bởi việc đưa vào phân tích những vụ việc, án tiền lệ có thật chứ không phải lý thuyết hay giả tưởng. "Các kiến thức mình học được trong thời gian du học tại Anh thực sự quý báu, hữu hiệu trong suốt thời gian làm việc sau này, dù là môi trường làm việc quốc tế hay trong nước", chị Kim Loan tâm sự thêm.

 

Thông tin thêm về ngành học này xem tại website: www.educationuk.org/vietnam.

II. Tại Mỹ:

Khác với Anh quốc, học luật tại Mỹ là ngành học sau đại học tức là bạn cần có một bằng đại học thuộc bất kỳ ngành học nào trước khi được nhận vào học luật. Cấp học cơ bản nhất của ngành luật tại Mỹ là Juris Doctor (JD) kéo dài 3 năm. JD là chương trình học dành cho những người muốn hành nghề luật tại Mỹ nên nội dung chương trình học về luật Mỹ.

Có một lưu ý nữa quan trọng, để hành nghề luật sư ở một bang nào đó tại Mỹ thì bạn phải có bằng JD tại một trường do Hiệp Hội Đoàn Luật Sư Mỹ - ABA đóng tại tiểu bang đó. Như vậy thời gian học luật ở Mỹ từ sau tốt nghiệp cấp 3 đến khi có thể được phép hành nghề tối thiểu là 7 năm. Đối với những người muốn học sâu hơn để làm công tác nghiên cứu và giảng dạy thì có các khóa Doctor of Juridical Science (S.J.D). Để được nhận vào học S.J.D bạn cần hoàn thành xong JD và LLM.

Sau khi hoàn thành JD, nếu muốn học chuyên sâu về một lĩnh vực luật nhất định, bạn có thể học khóa LLM trong 1 năm tương đương với bằng thạc sĩ luật ở Việt Nam. Vì bằng JD đã đủ để hành nghề luật tại Mỹ nên thường sinh viên luật của Mỹ rất ít người theo học tiếp LLM.

Các khóa LLM thường được xây dựng cho các sinh viên quốc tế mà sau khi tốt nghiệp sẽ về nước hành nghề nhưng muốn có những kiến thức chuyên sâu nhất định về luật Mỹ và luật quốc tế. Bằng cử nhân luật ở Việt Nam được các trường luật tại Mỹ chấp nhận để học chương trình LLM. Như vậy, nếu ai có ý định ở lại và hành nghề ở Mỹ, hãy học Juris Doctor (3 năm), ai muốn quay lại Việt Nam thì LLM là lựa chọn tối ưu.

Học ngành luật tại Mỹ: www.studyinusa.com

III. Tại Úc:

Giống như Anh quốc, bước đầu tiên để trở thành một luật sư tại Úc là theo học chương trình cử nhân luật (LLB). Sinh viên quốc tế nếu chỉ học chương trình LLM và PhD (tiến sĩ Luật) không được phép thi lấy giấy phép hành nghề tại Úc do họ chỉ học chương trình nâng cao mà không học cơ bản (LLB). Chương trình LLB được giảng dạy rộng khắp tại các trường đại học trên khắp nước Úc và yêu cầu đầu vào được cho là khá cao so với các ngành khác.

Các bạn có thể lựa chọn nhiều lĩnh vực khác nhau như luật nhân quyền, luật quốc tế, luật doanh nghiệp, luật sở hữu trí tuệ hoặc môi trường... Đặc biệt tại Úc, phần lớn những khóa học luật ngày nay nằm trong một văn bằng kết hợp (ví dụ như luật kết hợp nghệ thuật, kinh doanh hoặc ngôn ngữ), sẽ tăng cường khả năng cạnh tranh của bạn trong thị trường lao động. Các văn bằng luật của Úc được công nhận rộng rãi ở nước ngoài sẽ đem lại cho bạn những triển vọng nghề nghiệp không giới hạn trên khắp thế giới.

Nghiên cứu sinh Tiến sỹ luật Nguyễn Quân, tốt nghiệp ĐH Luật TP HCM và Thạc sỹ Luật tại ĐH Queensland, hiện đang theo học tại trường ĐH Melbourne. Đề tài luận án tiến sỹ của Quân là nghiên cứu về sự phát triển Pháp luật ở Việt Nam và Campuchia. Anh chọn đề tài này vì đó là lĩnh vực nghiên cứu mới mẻ, có nhiều cơ hội về nước lấy tư liệu và khảo cứu. Về dự định tương lai, Quân cho biết: Làm xong tiến sỹ sẽ ở lại Úc một thời gian, làm việc trong các viện nghiên cứu. Quân cũng đã liên hệ và xếp lịch về tham gia giảng dạy tại trường ĐH Luật TP HCM.

Thông tin thêm về thu nhập và nhu cầu tuyển dụng nghề luật sư tại Úc: tại đây

IV. Tại Canada:

Luật, Kiến trúc và Y khoa (bao gồm Nha, Dược và Y) là những ngành đa phần không dành cho sinh viên quốc tế tại Canada (và Bắc Mỹ nói chung). Chỗ dành cho sinh viên quốc tế rất ít nên sự cạnh tranh rất cao. Thông thường học sinh yêu cầu phải tốt nghiệp một đại học rồi (chuyên ngành liên quan đến Science) hoặc đã học Pre - Law Program (khoảng 2-3 năm) nhưng ngay cả chương trình Pre - Law cũng tuyển chọn rất gắt gao. Các bạn có thể tham khảo qua website một số trường:

·  Trường Đại học Toronto: www.utoronto.ca ,

·  Trường Đại học Waterloo: www.international.uwaterloo.ca ,

·  Trường Đại học Western Ontario: www.brescia.uwo.ca .

Học phí thông thường từ 12.000 - 18.000 CAD/năm học, sinh hoạt phí từ 7.000 - 8.000 CAD/năm học.

 

V. Tại New Zealand:

Để trở thành một luật sư ở New Zealand, bạn cần đáp ứng được các yêu cầu sau:

·      Hoàn thành chương trình LLB (3-4 năm) hoặc LLB Honour (Cử nhân Danh dự) được Hội đồng Giáo dục pháp luật New Zealand – NZCLE công nhận;

·      Hoàn thành khóa học nghiên cứu pháp luật chuyên nghiệp 3 tháng;

·      Có được một giấy chứng nhận hoàn thành từ NZCLE, và được nhận vào vị trí Trạng sư (Barristers) hoặc Luật sư (Solicitors) của Tòa án Tối cao của New Zealand và có chứng chỉ hành nghề hiện hành của Hội Luật pháp New Zealand – NZLS.

Các bạn có thể tham khảo thông tin về các khóa học tại các trường Đại học New Zealand nằm trong TOP 100 trường luật hàng đầu thế giới theo 2012 QS World University Rankings for Law:

·      ĐH Victoria Wellington – xếp hạng 23;

·      ĐH Auckland – xếp hạng 34;

·      ĐH Otago – nằm trong nhóm 50-100.

Ban nghiên cứu thông tin thị trường việc làm - tuyển dụng

ĐỨC ANH A&T

Du hoc Dân Trí.vn

 Đón xem Kỳ 3: Luật sư – Nghề được xã hội trọng vọng

Kỳ 1: Học luật tại Việt Nam hay nước ngoài?

Bạn có biết Tổng thống Mỹ Barack Obama, Tổng thống Nga Vladimir Putin, nguyên Thủ tướng Anh Tony Blair, nguyên Tổng thống Mỹ Bill Clinton, chủ tịch nước Cuba Phiden Caxtro và nhiều vị lãnh đạo của Việt Nam đều đã từng học luật và tham gia trong ngành luật?

Sự nghiệp trong nghề luật có thể mang đến cho bạn địa vị, mức lương thỏa đáng và triển vọng thăng tiến, nhưng hãy lưu ý rằng thành công trong nghề này đòi hỏi sự chăm chỉ, thành tích học tập tốt và thường cần dành rất nhiều giờ làm việc.

Cho dù bạn quan tâm tới việc học luật với định hướng trở thành một cố vấn pháp luật hay một luật sư, hoặc muốn tham gia vào giới chính trị, kinh doanh, hay ngành ngân hàng và tài chính quốc tế, các cơ hội nghề nghiệp mở ra với một người học luật rất khác nhau và trên nhiều lĩnh vực.

 

I. Học luật tại Việt Nam:

Việt Nam hiện có 23 cơ sở đào tạo luật, các trường thường tuyển khối A, A1, C, D và sinh viên tốt nghiệp ngành luật có nhiều cơ hội việc làm, do hầu hết các công ty, các cơ quan nhà nước- tập đoàn kinh tế đều có bộ phận liên quan, hoặc ít nhiều liên quan đến pháp chế, cần đến nhân sự hiểu biết luật để tư vấn về pháp lý cho các vấn đề của đơn vị mình, chưa kể nhu cầu cá nhân của các công dân nói chung.

Ở nước ta, để có thể hành nghề luật, bạn sẽ phải trải qua hai giai đoạn đào tạo:

1. Đào tạo cơ bản ở trình độ cử nhân:

Ba cơ sở đào tạo lớn nhất cả nước là: ĐH Luật Hà Nội, ĐH Luật TP. HCM, Khoa Luật ĐH Quốc gia Hà Nội. Ngoài ra còn có: Viện ĐH Mở Hà Nội, Khoa Luật của trường ĐH Khoa học Huế, Khoa Luật ĐH Cần Thơ, Khoa Luật ĐH Quốc gia TP. HCM… Các bạn có thể lựa chọn những ngành học phù hợp: Luật thương mại, Luật dân sự, Luật hành chính, Luật quốc tế, Luật hình sự, Luật kinh doanh, Quản trị - Luật. Một số cơ sở chỉ đào tạo một chuyên ngành nhất định như: ĐH Kinh tế Quốc dân đào tạo cử nhân luật kinh tế, HV An ninh nhân dân đào tạo cử nhân luật chuyên ngành Điều tra tội phạm.

Quản trị - Luật là một trong những ngành mới đào tạo cả về luật và kinh tế. Thông thường ở nước ngoài, người ta học kinh tế trước rồi mới học Luật, coi như là một mảng phụ trợ đắc lực khi làm kinh tế. Vì vậy, khi nghe đến ngành Quản trị- Luật sẽ có nhiều người nghĩ học ngành này có lợi hơn, vì mình được học cả hai. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều bất cập. Bởi vì ngành Quản trị - Luật học cả 2 nhưng chẳng đi sâu vào mảng nào cả, và sau này nếu bạn muốn lên bằng Thạc sỹ cũng khó, nhất là bằng thạc sỹ của nước ngoài, vì chẳng nước nào có môn gọi là Quản trị - Luật cả.

Đồng thời, khi ra trường, bằng của ngành này cũng sẽ khác các ngành khác. Tất cả các ngành Luật: dân sự, thương mại, quốc tế, hành chính, hình sự khi ra trường đều sẽ được cấp bằng "cử nhân luật"(như nhau, không phân biệt các khoa), với tấm bằng ấy, chỉ cần học thêm 6 tháng về nghiệp vụ là có thể có khả năng trở thành luật sư. Còn ngành Quản trị - Luật thì không. Học ngành ấy bạn sẽ nhận bằng cử nhân Quản trị - Luật, và bằng ấy không có khả năng làm luật sư. Đây là một điểm đáng lưu ý khi bạn quyết định chọn ngành học cho mình.

 

ĐH Luật Hà Nội – Một trong ba cơ sở đào tạo Luật lớn nhất cả nước

2. Đào tạo nghề tại học viện tư pháp: Sau khi có bằng cử nhân luật, bạn cần trải qua một khóa đào tạo nghề tại Học viện Tư pháp nếu muốn trở thành:

-          Thẩm phán và kiểm sát viên (học nghề 12 tháng);

-          Luật sư (học nghề 6 tháng, làm luật sư tập sự 18 tháng ở văn phòng luật sư và công ty luật);

-          Chấp hành viên (học nghề 6 tháng);

-          Công chức viên (học nghề 6 tháng).

II. Học luật tại nước ngoài:

Trên thế giới, có hai hệ thống pháp luật lớn và điển hình là Hệ thống pháp luật Common Law (Thông luật) và Civil Law (Luật dân sự). Các nước như Anh, Úc, Mỹ, Canada đều theo hệ thống Common Law - Đây là hệ thống pháp luật phát triển từ những tập quán (custom), hay còn được gọi là hệ thống pháp luật coi trọng tiền lệ.

Khác với Common Law, Civil Law có nền tảng bắt nguồn từ hệ thống pháp luật của Pháp và một số nước lục địa Châu Âu coi trọng lý luận pháp luật, luật thành văn và không coi trọng các tiền lệ. Luật VN hiện nay theo truyền thống học thuật, thì được xếp vào hệ thống pháp luật xã hội chủ nghĩa, nhưng trên thực tế nhiều qui định về dân sự, về tố tụng, về hệ thống Toà án lại mang nhiều đặc điểm của Civil Law.

Vì vậy mà có nhiều ý kiến cho rằng học luật ở nước ngoài sẽ khó hành nghề ở VN. Tuy nhiên thực tế đã có nhiều SVVN theo học ngành Luật tại Anh, Úc, Mỹ… và trở về nước làm việc. Chị Nguyễn Thị Kim Loan - cựu SV trường The College of Law (London), hiện đang đảm nhiệm vị trí Trưởng cố vấn pháp lý tại Ngân hàng HSBC là một trường hợp điển hình. Theo kinh nghiệm của chị, nếu xác định du học tại Anh để trở về VN làm việc, thì có kiến thức nền tảng về luật VN là chuyện quan trọng không thể thiếu.

Điều đó có nghĩa là bạn có thể làm việc ngay khi về nước mà không phải trải qua một thời gian đầu bỡ ngỡ bắt nhịp với hệ thống luật trong nước. Con đường này cho bạn không chỉ sự thông thạo về hai hệ thống luật cùng lúc, các kỹ năng hành nghề rất cần thiết, mà còn là cơ hội để bạn trang bị cho mình kỹ năng Anh ngữ tại môi trường ngôn ngữ bản địa.

 

Bằng cấp được công nhận toàn cầu, nhiều cơ hội việc làm với mức lương cao ngất ngưởng là lý do chính để nhiều sinh viên quyết tâm du học luật

 

Học ngành Luật ở nýớc ngoài là quyết định của không ít bạn có ý định đi du học, bởi vô số những lý do nhý luật là ngành học sẽ cho bạn khả năng phản ứng nhanh nhạy, linh hoạt, kiến thức uyên bác, tý duy phản biện; một công việc thú vị, thu nhập tốt hay sự trọng vọng của xã hội. Theo nhiều chuyên gia về du học, nếu bạn lựa chọn du học ngành luật thì phải chú ý đến ba yêu cầu đặc biệt quan trọng là: trình độ tiếng Anh, thư giới thiệu và liên hệ nhà trường.

Các trường luật thường đòi hỏi kỹ năng tiếng Anh khá cao. Thông thường bạn phải có bằng TOEFL iBT > 90 hoặc IELTS >6.0 (tùy theo yêu cầu của từng trường). Kế đến bạn cần xin thư giới thiệu của các thầy cô hay những người lãnh đạo của bạn nếu đã đi làm. Thư giới thiệu càng nặng ký thì khả năng bạn được chấp nhận càng cao. Cuối cùng, bạn nên chủ động liên hệ với nhà trường để hoàn thiện hồ sơ cũng như nêu ra các thắc mắc, trăn trở, thậm chí thông qua đó bạn còn có thể tìm được học bổng từ các trường.

Tại Mỹ, để học Luật, bạn ít nhất phải có trong tay một tấm bằng cử nhân chuyên ngành bất kỳ mới được xét tuyển vào học. Vì vậy không bất ngờ khi rất nhiều thí sinh nộp hồ sơ xét tuyển vào trường Luật là những người đã có cả bằng PhD (tiến sĩ) về một lĩnh vực khác. Do đó, tính cạnh tranh của tuyển sinh Luật ở Mỹ là cao nhất nhì thế giới, và để có được tấm bằng cử nhân luật Mỹ (Juris Doctor – J.D) ta cần ít nhất 7 năm. Rất may, câu chuyện đó chỉ xảy ra ở Mỹ. Các nước như Anh, Úc, Canada nhận đào tạo cử nhân ngay khi thí sinh vừa kết thúc chương trình PTTH. Tại Anh, để đăng ký các ngành như Luật, Y, Kiến trúc học sinh bắt buộc phải hoàn tất chương trình A-level 2 năm (tương đương với chương trình lớp 11,12 tại VN). Ngoài ra, nếu bạn đang nhắm tới các khóa học luật tại các trường ĐH nổi tiếng thế giới ở Vương quốc Anh như: Oxford, Cambridge… thì bạn cần làm bài thi sát hạch quốc gia về luật, được biết đến với tên viết tắt LNAT.

Những yêu cầu để hành nghề luật sư có thể khác nhau ở những quốc gia khác nhau. Để hành nghề luật sư tại Anh hoặc Úc, bạn phải được đào tạo thực hành sâu hơn sau khi hoàn tất văn bằng cử nhân Luật (LLB). Bạn có thể thực tập tốt nghiệp (một dạng tập sự học nghề) tại các văn phòng, công ty luật hoặc tham gia một khóa đào tạo đặc biệt, thông thường khoảng sáu tháng. Riêng ở nước Mỹ thì để hành nghề luật sư ở một bang nào đó thì bạn phải có bằng JD tại một trường do Luật sư đoàn Hoa Kỳ công nhận (ABA) đóng tại tiểu bang đó. 

Đón xem Kỳ 2: Những trường đào tạo luật nổi tiếng thế giới

Ban nghiên cứu thông tin thị trường việc làm - tuyển dụng

ĐỨC ANH A&T

Vì sao nên để tòa án giải thích luật?

Hơn 20 năm qua, Ủy ban Thường vụ QH mới chỉ hai lần giải thích luật.

Dự thảo của Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp (HP) tiếp thu ý kiến đóng góp của nhân dân về HP mới đây đã bổ sung phương án chuyển thẩm quyền giải thích luật từ Ủy ban Thường vụ QH sang TAND Tối cao, đồng thời giao TAND Tối cao nhiệm vụ phát triển án lệ. Pháp Luật TP.HCM xin giới thiệu bài phân tích của LS Nguyễn Hưng Quang về vấn đề này.

Phương án chuyển thẩm quyền giải thích luật từ Ủy ban Thường vụ QH sang TAND Tối cao trong bản dự thảo tiếp thu ý kiến góp ý HP đang làm nóng trở lại cuộc tranh luận về vấn đề giải thích luật, vốn vẫn âm ỉ lâu nay trong giới lý luận.

Hơn 20 năm mới chỉ giải thích hai lần

Tranh luận bắt đầu ngay từ khi HP 1959 ra đời, tiếp đó là HP 1980 và HP 1992 hiện hành giao Ủy ban Thường vụ QH quyền giải thích luật do QH ban hành. Có lẽ những bản HP này đã chịu ảnh hưởng sâu sắc của HP Liên Xô cũ, thể hiện rõ ở thiết kế tổ chức quyền lực nhà nước. Không chấp nhận nguyên tắc phân quyền, cả ba bản HP xác định QH - giống như Xô-viết Tối cao, là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất; Ủy ban Thường vụ QH - cũng giống như Đoàn chủ tịch Xô-viết Tối cao, là cơ quan thường trực của QH. Quyền giải thích luật được coi là phái sinh từ quyền lập pháp, thuộc trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ QH.

Hơn 20 năm qua, Ủy ban Thường vụ QH mới chỉ hai lần giải thích luật. Vào năm 2005, giải thích một điều khoản của Luật Thương mại về thời hiệu khởi kiện và vào năm 2006, giải thích giá trị pháp lý của “quyết định, chỉ thị” của Tổng kiểm toán, được quy định tại Luật Kiểm toán nhà nước.

Việc ít giải thích luật như vậy rõ ràng chưa đáp ứng nhu cầu thực tế của cuộc sống. Bởi luật pháp dù được xây dựng công phu, ban hành liên tục cũng không thể tránh khỏi tình trạng chồng chéo và khoảng trống giữa các quy định. Điều đó càng đúng với hoạt động lập pháp nước ta hiện nay, khi nhiều văn bản quy phạm còn mang tính “khung”, “định hướng” để cơ quan quản lý dễ dàng sửa đổi, bổ sung bằng các văn bản dưới luật, dễ dẫn đến cách hiểu khác nhau trong quá trình áp dụng luật.

Dân cứ chờ, quan chẳng vội

Bất cập đó biểu hiện khá rõ ngay trong sinh hoạt QH. Năm 2009, đại biểu Nguyễn Bá Thuyền, tỉnh Lâm Đồng từng chê trách Ủy ban Thường vụ QH có quyền giải thích luật nhưng trong nhiều trường hợp lại “dân cứ chờ, quan chẳng vội”. Dẫn chứng là sự vênh nhau giữa Luật Đất đai và Luật Khiếu nại, tố cáo (trước đây) liên quan đến quy định giải quyết khiếu nại về đất đai khiến cho cả người dân, chính quyền và tòa án các cấp lúng túng, quyền lợi liên quan đến đất đai của người dân nhiều nơi bị treo lửng lơ.

Khiếm khuyết ấy không hẳn là lỗi của các đại biểu tại Ủy ban Thường vụ QH, mà từ chính mô hình tổ chức, phân công quyền lực nhà nước. Cơ quan này, về bản chất, chỉ phù hợp chức năng là thường trực của QH, với công việc chính là điều hòa, phối hợp hoạt động các ủy ban của QH. Ủy ban Thường vụ QH không thể nắm bắt, cập nhật các chi tiết của cuộc sống, không thể sát cuộc sống như các cơ quan hành pháp - hằng ngày va chạm với vấn đề áp dụng pháp luật, và tòa án - hằng ngày giải quyết các vướng mắc khiếu kiện của dân liên quan đến áp dụng pháp luật.

Nên giao cho tòa án

Nhận thức rất mới trong lần sửa đổi HP này là phải phân công rạch ròi và có kiểm soát quyền lực giữa các nhánh lập pháp, hành pháp, tư pháp - rất khác so với mô hình nhà nước Xô-viết mà Việt Nam chịu ảnh hưởng lâu nay. Từ đó đòi hỏi phải phân định rõ giải thích pháp luật thuộc nhánh quyền nào.

Giải thích luật, như phân tích trên, nhất định không thể thuộc nhánh quyền hành pháp. Bởi nhiệm vụ của hành pháp là thực thi pháp luật. Việc Chính phủ, các bộ ban hành nghị định, thông tư chỉ là hướng dẫn về việc áp dụng. Hơn nữa, để cơ quan hành pháp vừa thi hành, vừa giải thích pháp luật sẽ tạo nên sự áp đặt, duy ý chí từ nhánh quyền lực này, không đáp ứng được yêu cầu về phân công, kiểm soát quyền lực. Trong bản kiến nghị HP vừa qua, Chính phủ với tư cách là cơ quan hành chính cao nhất, thực hiện quyền hành pháp, cũng đã không đòi quyền này mà đề nghị giao cho tòa án.

Thích hợp nhất, giống như ở nhiều nước trên thế giới, giải thích pháp luật cần được giao cho tòa án.

Là hệ thống các cơ quan chuyên môn thường xuyên giải quyết những tranh chấp pháp lý ảnh hưởng tới đời sống nhân dân, tòa án nhân “nhân danh Nhà nước” giải thích cho các bên liên quan về căn nguyên, ý nghĩa, mục đích, giá trị áp dụng của từng quy phạm pháp luật. Mỗi bản án của tòa án sẽ dung hòa và thực tế hóa quy phạm pháp luật cụ thể, lý giải thế nào là áp dụng pháp luật đúng đắn. Tất cả đều hướng tới xây dựng niềm tin vào công lý và công bằng cho không chỉ mỗi đương sự trong một vụ án mà tới cả xã hội.

Phù hợp với thực tiễn

Thừa nhận giải thích luật thuộc nhánh quyền tư pháp còn phù hợp với thực tiễn hoạt động của tòa án. Bản thân Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao hàng chục năm nay đã quen với việc “hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật” thông qua các nghị quyết và kể cả qua báo cáo tổng kết công tác hằng năm của toàn ngành tòa án. Bản thân các thẩm phán, mặc dù không có quy phạm bắt buộc nhưng nhiều năm nay vẫn thường xuyên tham khảo các bản án đã được xét xử, nhất là quyết định giám đốc thẩm của TAND Tối cao để phục vụ cho công tác xét xử của mình.

Giao tòa án thẩm quyền giải thích luật cũng là cụ thể hóa quan điểm của Đảng về cải cách tư pháp. Giải thích luật thông qua thực tiễn xét xử là cách hiệu quả nhất để hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, là động lực để phát triển án lệ và giúp cho mỗi án lệ có ý nghĩa thực tiễn hơn.

LS NGUYỄN HƯNG QUANG(phapluattp)