Vào ngày 04 tháng 05 năm
2017, tôi và đồng nghiệp là Luật sư Giang Văn Quyết đã đồng hành cùng chị Hồ Thị Hồng Loan để
tham gia phiên toà về việc Khiếu nại quyết
định hành chính đối với Quyết định của Chủ tịch UBND Phường 7, quận Bình Thạnh,
Thành phố Hồ Chí Minh, Quyết định liên quan đến cái cổng rào đã tốn khá nhiều
giấy mực của giới báo chí và tốn rất nhiều Quyết định của chủ tịch UBND Phường
7, quận Bình Thạnh, cũng như các cơ quan khác có liên quan. Mặc dù phiên Toà sơ
thẩm đang tạm kết thúc và đang chờ nghị án để tuyên án vào ngày 11/5/2017, tuy
nhiên những cảm xúc và nhiều điều thú vị liên quan đến phiên toà và cánh cổng rào
khiến tôi muốn chia sẻ cùng Quý độc giả.
Để Quý độc giả có thể hình
dung được toàn bộ sự việc và đánh giá sự việc một cách khách quan, tôi xin tóm
tắt diễn biến sự việc liên quan đến cánh cổng rào nêu trên và vụ kiện như sau:
Bà Hồ Thị Hồng Loan là
chủ sở hữu của 02 căn nhà số 5/99/19 và 5/99/19B Nơ Trang Long, Phường 7, quận
Bình Thạnh, hai căn nhà nêu trên ở cuối hẻm cụt, gần khu vực bệnh viện Ung Bướu
Thành phố Hồ Chí Minh. Vào thời điểm năm 2007 do tình hình an ninh của khu vực
có nhiều bất ổn, ở khu vực hẻm có nhiều người lạ mặt thường xuyên xuất hiện,
gia đình bà Loan có 02 con nhỏ và cha già gần 90 tuổi, do tính chất công việc
phải thường xuyên vắng nhà nên bà Hồ Thị Hồng Loan có làm đơn xin xây dựng cổng
rào trên phần đất hẻm ở phía trước căn nhà số 5/99/19B, đơn xin xây dựng cổng rào
được toàn thể hộ dân trong khu vực ký tên đồng ý và được Phường 7 xem xét trình
cho quận nhưng thời điểm này quận không đồng ý cho gia đình bà Loan xây dựng.
 |
| 02 Đơn xin phép xây cổng rào của bà Loan |
Ngày 29-12-2008 bà Loan
tiếp tục có đơn xin xây dựng tạm cổng rào trên phần đất công nêu trên, bà Loan
cam kết sẽ tự nguyện tháo dỡ khi Nhà nước có nhu cầu quy hoạch hay mở rộng hẻm
và được bà phó chủ tịch Phường 7 thời điểm đó là bà Nguyễn Thị Lệ xác nhận đồng
ý cho bà Loan xây dựng nhằm đảm bảo an ninh cho gia đình và chỉ được sử dụng chứ
không được hợp thức hoá. Sau khi nhận được sự chấp thuận của Phường 7 thì hộ bà
Hồng Loan đã tiến hành xây dựng cổng rào có hiện trang như bây giờ.
 |
| Hiện trạng cổng rào |
Vào năm 2012 hộ bà Phạm
Thị Thu Hà là hàng xóm của bà Hồng Loan có hành vi xây dựng trái phép nên bà
Loan có làm đơn gửi cho các cơ quan chức năng yêu cầu xử lý và kết quả là phần
xây dựng trái phép của bà Hà đã bị cơ quan chức năng tháo dỡ theo quy định của
pháp luật.
 |
| phần xây dựng trái phép của bà Hà bị đập bỏ năm 2012 |
Cay cú trước việc một
phần diện tích xây dựng của gia đình bị đập bỏ do đơn thư của bà Hồng Loan nên
gia đình của bà Hà đã hướng đến việc yêu cầu cơ quan chức năng tháo dỡ cánh cổng
rào của gia đình bà Loan. Để thực hiện điều này gia đình bà Hà cũng có nhiều đơn
thư phản ảnh đến quận Bình Thạnh về việc UBND Phường 7 chấp thuận cho hộ bà
Loan tiến hành xây dựng cổng rào trên đất công là không đúng thẩm quyền của Phường
7, hệ quả của việc này là UBND quận Bình Thạnh đã có công văn 1720/UBND-TTXD yêu
cầu UBND Phường 7 thu hồi việc chấp thuận cho Loan dựng cổng rào, thực hiện chỉ
đạo này ngày 11/9/2012 UBND Phường 7 đã ban hành công văn số 175/UBND để thu hồi
văn bản xác nhận ngày 06/01/2009, đồng thời đề nghị bà Loan tự tháo bỏ phần cổng
rào trả lại hiện trạng ban đầu, tuy nhiên bà Loan không đồng ý.
Công văn 175/UBND ban hành
nhưng chỉ có giá trị thu hồi lại việc chấp thuận cho bà Loan xây dựng cổng rào,
còn đối với việc tháo dỡ cổng rào thì không thể thực hiện được, vì vậy UBND Phường
đã xin ý kiến của cơ quan hữu quan để tìm hướng giải quyết và thế là các văn bản
của UBND Thành phố Hồ Chí Minh, Sở tư pháp, Sở xây dựng được ban hành, mặc dù các
văn bản có một số điểm khác biệt nhưng chung quy lại thì vẫn thống nhất nội
dung chính để định hướng cho việc xử lý cánh cổng rào của bà Loan là:
- Xác định việc bà Loan xây
dựng cổng rào không phải là hành vi xây dựng không phép, không vi phạm quy định
của luật xây dựng, không có hành vi vi phạm hành chính nên không thể giải quyết
theo trình tự xử phạt vi phạm hành chính.
- Đối với việc UBND Phường
7 đã thuận cho bà Loan xây dựng cổng rào thì thuộc trách nhiệm của cơ quan nhà
nước, những cá nhân liên quan phải chịu trách nhiệm với tổ chức, trong trường hợp
phải tháo dỡ cổng rào thì UBND Phường 7 phải có trách nhiệm bồi thường cho hộ bà
Loan.
- Muốn buộc bà Loan tháo
dỡ cổng rào thì phải thông qua đơn thư khiếu nại của những cá nhân, tổ chức có
liên quan bị ảnh hưởng, đồng thời việc giải quyết khiếu nại phải thực hiện theo
đúng trình tự luật định.
 |
| Công văn 1592 của sở tư pháp Thành phố Hồ Chí Minh |
Không rõ gia đình bà Hà
có được thông tin của các công văn nêu trên từ đâu hay là do cá nhân nào đó hướng
dẫn, ngày 06/10/2014 bà Hà có đơn khiếu nại gửi đến chủ tịch UBND Phường 7 để
khiếu nại việc UBND Phường 7 đã chấp thuận cho bà Hồ Thị Hồng Loan xây dựng cổng
rào trên phần đất công cộng làm ảnh hưởng đến quyền lợi các hộ xung quan khu vực
và gia đình bà Hà, đồng thời yêu cầu chủ tịch UBND Phường 7 trả lời cho bà Hà bằng
quyết định giải quyết khiếu nại, ngoài ra đơn không còn yêu cầu nào khác.
 |
| Đon khiếu nại của bà Hà |
Chủ tịch UBND Phường 7,
ngay sau khi nhận được đơn của bà Hà đã thụ lý giải quyết và ban hành quyết định
giải quyết khiếu nại số 117/QĐ-UBND ngày 5 tháng 8 năm 2014, nội
dung chính của Quyết định là chấp nhận nội dung khiếu nại của bà Hà, đồng thời
buộc bà Hồ Thị Hồng Loan có trách nhiệm tháo dỡ phần cổng rào trả lại hiện trạng
ban đầu là hẻm cung, nếu bà Loan không chấp hành thì sẽ bị tổ chức cưỡng chế
theo quy định của pháp luật. Ngoài ra trong Quyết định còn có thêm nội dung xác
định việc có cổng rào trên đất công khiến mỗi lần gia đình bà Loan chạy ra, vào
gây tiếng ồn và xả khói bụi làm ảnh hưởng đến sức khoẻ gia đình bà Hà.
Bà Loan không đồng tình
với Quyết định 117 và không thực hiện việc tự tháo dỡ, nên UBND Phường 7 đã ban
hành quyết định cưỡng chế, bà Loan ngay sau đó đã khởi kiện ra Toà, trong quá
trình giải quyết vụ án thì người bị kiện đã thu hồi quyết định cưỡng chế, người
khởi kiện rút đơn khởi kiện nên vụ án đã được đình chỉ.
Mặc dù thu hồi quyết định
cưỡng chế nhưng Quyết định số 117 thì chủ tịch UBND Phường 7 vẫn không thu hồi.
Bà Loan xác định Quyết định 117 làm ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của bà nên
đã khởi kiện tại Toà án nhân dân quận Bình Thạnh trong thời hiệu luật cho phép.
Vụ án đang trong quá trình giải quyết thì chủ tịch UBND Phường 7 ban hành Quyết
định số 316/QĐ-UBND để điều chỉnh, bổ sung Quyết định số 117, mặc dù đã có những
điều chỉnh nhưng Quyết định số 316 vẫn còn nội dung làm ảnh hưởng đến quyền lợi
của mình nên bà Loan đã có đơn khởi kiện bổ sung yêu cầu Toà án huỷ quyết định
316, ngoài ra còn có yêu cầu bồi thường về vật chất và tinh thần.
Ngày 04/5/2017 Phiên toà
sơ thẩm đã được diễn ra sau 01 lần bị hoãn do đơn yêu cầu của người đại diện
theo uỷ quyền của người bị kiện.
Xác định vụ án không nặng về giá trị vật chất mà nặng về
giá trị danh dự, uy tính của gia đình tôi cùng đồng nghiệp và chị Hồng Loan đã
cùng nhau soi xét toàn bộ hồ sơ để chỉ ra những điểm sai của Quyết định 117 và
316.
Sau quá trình thảo luận
chúng tôi đã chỉ ra những sai sót sau:
Quy trình thụ lý đơn khiếu nại.
Xét đơn khiếu
nại ngày 06 tháng 10 năm 2014 của bà Hà.
Về
yêu cầu giải quyết khiếu nại
Đơn khiếu nại của bà Hà
mặc dù tiêu đề thể hiện là Đơn khiếu nại nhưng nội dung đơn lại không nêu YÊU CẦU
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI là vi phạm quy định tại Điều 8 Luật khiếu nại 2011, yêu cầu
giải quyết khiếu nại là vấn đề cốt lõi của đơn khiếu nại, không có yêu cầu thì
không thể có cơ sở để thụ lý giải quyết tuy nhiên chủ tịch Phường 7 vẫn thụ lý
giải quyết là trái quy định của pháp luật. Ngoài ra tại Phiên Toà bà Hà đã khẳng
định với hội đồng xét xử là đơn khiếu nại không phải do bà soạn thảo mà do con
gái của bà soạn rồi đưa bà ký, bà không nắm được nội dung của đơn khiếu nại của
bà là khiếu nại cái gì, bà chỉ biết ý chí của bà là khiếu nại để yêu cầu tháo dỡ
cổng rào của nhà bà Loan.
Về
nội dung khiếu nại:
Đơn khiếu nại của bà Hà
thể hiện nội dung khiếu nại là khiếu nại hành vi hành chính của UBND Phường 7 đã
chấp thuận cho bà Loan xây dựng cổng rào trên đất công cộng. Xét nội dung khiếu
nại này của bà Hà là hoàn toàn không có cơ sở pháp lý bởi lẽ hành vi hành chính
của UBND Phường 7 đối với việc chấp thuận cho bà Loan xây dựng cổng rào đã được
UBND Phường 7 thu hồi theo công văn số 175/UBND ngày 11/92012(đã viện dẫn ở phần
tóm tắt nội dung) vì vậy tại thời điểm bà Hà khiếu nại thì hành vi hành chính đã
không còn tồn tại nên không thể thụ lý để giải quyết.
Xét thời hiệu khiếu nại.
Thời điểm bà Hà khiếu nại
là ngày 10/6/2014, thời điểm bà Loan được UBND Phường 7 chấp thuận xây dựng cổng
rào và bà Loan dựng cổng rào là tháng 01/2009, bà Hà đã biết sự việc này từ năm
2009 nhưng đến 2014 (sau 05 năm) mới có đơn khiếu nại trong khi bà Hà không hề
gặp những sự kiện bất khả kháng hay sự kiện khách quan để kéo dài thời hiệu khiếu
nại. Theo quy định tại Điều 9 luật khiếu nại 2011 thì thời hiệu khiếu nại lần đầu
là 90 ngày kể từ ngày biết được quyết định, hành vi hành chính, chiếu theo quy định
nêu trên thì thời hiệu khiếu nại theo đơn khiếu nại của bà Hà đã hết, vì vậy việc
Chủ tịch UBND Phường 7 thụ lý đơn là vi phạm quy định tại Khoản 6, Điều 11, Luật
khiếu nại 2011.
Xét quy trình
giải quyết khiếu nại.
Về
quy trình xác minh
Quyết định 117 có thể
hiện việc người giải quyết khiếu nại có thành lập tổ xác minh để xác minh nội
dung khiếu nại nhưng việc xác minh lại không thực hiện đúng thủ tục và không chính
xác, cụ thể là không mời, triệu tập người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan trong
quá trình xác minh, nội dung khiếu nại của bà Hà là khiếu nại hành vi chấp thuận
của UBND Phường cho bà Loan xây dựng cổng rào nhưng lại đi xác minh cổng rào là
không ăn nhập với nội dung khiếu nại, thậm chí đi xác minh cổng rào cũng không
phù hợp với thực tế, cổng rào thực tế có 02 cánh nhưng kết quả xác minh chỉ thể
hiện cổng rào 01 cánh!!!
Về
tổ chức đối thoại
Quyết định số 117 có thể
hiện trong quá trình giải quyết khiếu nại người khiếu nại có tổ chức đối thoại
nhưng không đưa ra được căn cứ để đối thoại vì theo quy định tại Điều 30 Luật
khiếu nại thì trong quá trinh giải quyết khiếu nại lần đầu chỉ tổ chức đối thoại
khi kết quả xác minh và nội dung khiếu nại có sự khác nhau, tuy nhiên trong quá
trình giải quyết khiếu nại của bà Hà thì không thể hiện sự khác nhau giữa nội
dung khiếu nại và kết quả xác minh, việc chủ tịch UBND Phường 7 tổ chức đối thoại
thể hiện sự tuỳ tiện trong việc áp dụng pháp luật vào quy trình giải quyết khiếu
nại.
Xét về nội dung của Quyết định số 117.
Quyết định số 117 không
thể hiện yêu cầu giải quyết khiếu nại của người khiếu nại là vi phạm quy định tại
điểm a, khoản 1, Điều 22, thông tư số 07/2013/TT-TTCP.
Tại mục II của Quyết định
117 thể hiện kết quả xác minh nội dung khiếu nại nhưng bên trong lại không thể
hiện rõ kết quả xác minh nội dung khiếu nại liên quan đến nội dung khiếu nại của
nguời khiếu nại mà lại nêu nội dung vụ việc và kết luận nội dung khiếu nại có cơ
sở là không đúng với mục kết quả xác minh, bởi kết quả xác minh phải là những nội
dung mà tổ xác minh đã xác minh được trong quá trình giải quyết khiếu nại nhằm
giúp người giải quyết khiếu nại đưa ra kết luận khiếu nại phù hợp chứ không phải
là phần kết luận khiếu nại.
Tại mục III của Quyết định
117 thể hiện kết quả đối thoại nhưng lại thể hiện nội dung về ngày giờ tổ chức
đối thoại và thành phần tham gia đối thoại là hoàn toàn sai, bởi lẽ kết quả đối
thoại chính là những nội dung được làm rõ tại buổi đối thoại, làm cơ sở cho việc
đưa ra kết luận giải quyết khiếu nại chứ không phải ghi lại ngày giờ và thành
phần tham gia đối thoại.
Tại mục IV của Quyết định
thể hiện Kết luận giải quyết khiếu nại tuy nhiên lại không đưa ra căn cứ pháp
lý là trái với quy định được hướng dẫn của biểu mẫu số 15, ban hành kèm theo thông
tư số 07/2013/TT-TTCP.
Điều 1 của Quyết định
117 không thể hiện việc tiếp tục hay chấm dứt hành vi hành chính đối với hành
vi hành chính bị khiếu nại mà lại đi công nhận nội dung khiếu nại là trái với
hướng dẫn của biễu mẫu số 15, ban hành kèm theo thông tư số 07/2013/TT-TTCP.
Điều 2 của Quyết định
117 buộc bà Loan phải tháo dỡ cổng rào … là vượt quá nội dung yêu cầu khiếu nại
của người khiếu nại.
Điều 3 của Quyết định
117 hướng dẫn cho bà Hà và bà Hồng Loan khiếu nại đến Uỷ ban nhân dân quận Bình
Thạnh là sai, bởi lẽ theo quy định tại Điều 18 Luật Khiếu nại thì thẩm quyền giải
quyết khiếu nại lần 2 đối với Quyết định 117 là của Chủ tịch UBND quận Bình Thạnh,
chứ không phải là của UBND quận Bình Thạnh.
Xét
Quyết định 316.
Quyết định 316 sửa đổi,
điều chỉnh Quyết định 117 về nội dung Quyết định và kết quả xác minh, đây cũng
là 01 Quyết định trái pháp luật vì bản thân quy trình giải quyết khiếu nại 117
trái luật nên Quyết định 316 không thể khắc phục được những sai sót trước đó.
Những nội dung nêu trên
đã được chúng tôi triển khai và xây dựng bảng danh sách câu hỏi để hỏi người đại
diện theo ủy quyền của người bị kiện tại phiên Toà và bản luận cứ cho người bảo
vệ quyền lợi ích hợp pháp của người bị kiện, tuy nhiên tại phiên Toà sơ thẩm thì
người đại diện theo uỷ quyền của người bị kiện chỉ trả lời một vài câu hỏi ban đầu
còn các câu hỏi tiếp theo được đặt ra thì không trả lời, tuy nhiên những câu hỏi
vẫn được đặt ra và được thư ký phiên toà thể hiện đầy đủ vào biên bản phiên toà.
Ngoài ra nội dung đáng lưu ý là tại phiên toà Người khởi kiện vẫn khẳng định tại Toà là nếu các cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản,quyết định phù hợp với quy định của pháp luật thì xin TỰ NGUYỆN tháo dỡ cổng rào.
 |
| Thêm chú thích |
 |
| Một số câu hỏi của người bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của người bị kiện chuẩn bị sẵn |
Ngoài ra nội dung đáng lưu ý là tại phiên toà Người khởi kiện vẫn khẳng định tại Toà là nếu các cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản,quyết định phù hợp với quy định của pháp luật thì xin TỰ NGUYỆN tháo dỡ cổng rào.
Tại phần tranh luận, người
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị kiện đã nêu bật những sai sót của
Quyết định 117 và 316 để thuyết phục Hội đồng xét xử chấp nhận yêu cầu khởi kiện
của người khởi kiện, phía người bị kiện và người bảo vệ quyền lợi ích của người
bị kiện chỉ khẳng định Quyết định 117 và 316 đúng luật nhưng lại không hề phân
tích và viện dẫn các căn cứ để thuyết phục hội đồng xét xử.
Kết thúc phần tranh luận,
Hội đồng xét xử đã nghị án trong thời gian 45 phút và đã ra Quyết định nghị án
kéo dài vì xét thấy thông qua diễn biến phiên toà, nội dung vụ án có nhiều tình
tiết phức tạp cần phải cân nhắc, xem xét một cách kỹ lưỡng, mặc dù trước khi vào
nghị án thì vị đại diện Viện kiểm sát nhân dân quận Bình Thạnh phát biểu về nội
dung vụ án và đề nghị với hội đồng xét xử không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của
người khởi kiện với lý do là phần đất bà Hồ Thị Hồng Loan xây cổng rào là thuộc
về phần đất công cộng mà không xem xét đánh giá gì về nội dung khiếu nại của bà
Hà và quy trình giải quyết khiếu nại của người bị kiện cũng như những vấn đề mà
phía người khởi kiện đã nêu lên tại phiên Toà. Tôi xác định việc vị đại diện Viện kiểm sát nhận định về việc bà Loan xây dựng trên đất công trong phần phát biểu quan điểm của mình là không chính xác, bởi lẽ phạm vi giải quyết vụ án là xác định tính hợp pháp của 02 Quyết định hành chính bị khiếu kiện và vấn đề bồi thường thiệt hại vì vậy cần tập trung đánh giá vào 02 Quyết định nêu trên chứ không phải là xét việc cổng rào xây dựng là đúng hay sai, đây là một nội dung khác không liên quan trong vụ án.
Hiện tại vẫn đang trong thời gian Hội đồng xét xử nghị án, chúng tôi sẽ cập nhật kết quả giải quyết vụ án ngay sau khi có kết quả chính thức, kính mong quý vị độc giả quan tâm theo dõi.
Một số điểm đặc biệt tại phiên toà
Dù chỉ là một phiên toà hành chính nhỏ, tuy nhiên rất nhiều người dân phường 7 và một số người quan tâm đến tham dự phiên toà để ủng hộ người khởi kiện với số lượng rất đông, khiến bảo vệ Toà án phải kéo thêm 03 băng ghế dài để đảm bảo cho người xem phiên Toà.
Phía người bị kiện có mời luật sư để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình, điều mà chúng ta khó để nhìn thấy trong các phiên toà xử án hành chính, đặc biệt tại phiên Toà người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị kiện lại đứng dậy để trả lời thay câu hỏi cho phía người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan - bà Hà (tuy nhiên ngay lập tức đã chịu sự phản đối của phía người khởi kiện và chủ toạ phiên Toà).
Người đại diện theo uỷ quyền của người bị kiện là nữ phó chủ tịch Phường, có trình độ cử nhân luật nhưng không trả lời câu hỏi của người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người khởi kiện và những người tham gia tố tụng khác và có thái độ không chuẩn mực tại phiên toà trước sự chứng kiến của cơ quan báo chí và nhiều người dân phường 7, thậm chí khi hỏi phần bút tích của bà ấy khi bà ấy còn là cán bộ địa chính, tham mưu cho lãnh đạo chấp thuận cho bà Loan dựng cổng rào thì bà ấy cũng không nhận.
Vị đại diện viện kiểm sát khi phát biểu quan điểm của mình lại sử dụng văn bản chuẩn bị sẵn và có dấu giáp lai trong nội dung bài phát biểu trước sự ngỡ ngàng của nhiều người tham dự phiên Toà, để có người phải thốt lên "cầm đọc vậy thì án bỏ túi rồi chứ còn gì nữa".
Trân trọng.
Quyết Quyền
